Miesięczny Indeks Koniunktury

MIK w czasie

W czerwcu w firmach nastroje negatywne przeważały nad pozytywnymi. Bieżąca wartość MIK jest o 5,2 pkt. niższa niż najwyższa tegoroczna wartość MIK odnotowana w lutym i kwietniu (102,9 pkt.) i tylko o 1,8 pkt. niższa niż ubiegłoroczny odczyt czerwcowy (99,5 pkt.), który również odzwierciedlał przewagę nastrojów negatywnych. O czerwcowej wartości MIK poniżej poziomu neutralnego (100,0 pkt.) zadecydowała przewaga ocen negatywnych czterech spośród siedmiu komponentów: wartości sprzedaży, nowych zamówień, zatrudnienia i mocy produkcyjnych. Natomiast poprawiły się m/m wyniki dotyczące komponentów: inwestycje, nowe zamówienia i wynagrodzenia.

Dane do pobrania

Komponenty MIK

W czerwcowym odczycie wśród siedmiu obserwowanych komponentów MIK odsezonowane wartości trzech (płynność finansowa, wynagrodzenia, inwestycje) są powyżej poziomu neutralnego. Zwraca uwagę komponent inwestycje, którego wartość wzrosła do 102,6 pkt. (to najwyższy wzrost m/m spośród wszystkich komponentów) i po raz pierwszy w historii badania przekroczyła poziom neutralny (100,0 pkt.). Zadecydowały o tym duże firmy, z których większość zadeklarowała poniesienie wydatków na inwestycje w okresie marzec-maj br. Płynność finansowa spadła m/m o 7,7 pkt. do poziomu 119,6 pkt., ale nadal pozostaje powyżej poziomu neutralnego. Firmy, mimo niepewności zdarzeń gospodarczych, rosnących kosztów działalności i podjętych inwestycji, są w dobrej kondycji finansowej. Czerwcowa wartość wskaźnika dla wynagrodzeń nieznacznie wzrosła m/m (o 2,0 pkt. do poziomu 111,7 pkt.) i jest ciągle powyżej poziomu neutralnego, chociaż koszty pracownicze są barierą silnie oddziałującą na funkcjonowanie firm. Ma to odzwierciedlenie w komponencie zatrudnienie, którego wartość wskaźnika spadła m/m (o 7,0 pkt. do poziomu 92,1 pkt.) i jest to drugi z kolei miesiąc w br. z wartością poniżej poziomu neutralnego. Być może to sygnał, że w firmach następuje reorganizacja zatrudnienia w związku z wysokimi kosztami zatrudnienia oraz procesami automatyzacji i robotyzacji. Wskaźnik wartości sprzedaży, w czerwcowym badaniu spadł m/m (o 12,9 pkt. do poziomu 80,2 pkt.). Jest to najniższy odczyt tego komponentu MIK w br. Natomiast wzrósł m/m wskaźnik liczby nowych zamówień (o 2,9 pkt. do poziomu 86,4 pkt.), ale nadal pozostaje poniżej poziomu neutralnego. Wartość wskaźnika dla komponentu moce produkcyjne (91,1 pkt.) wskazuje, że, przy posiadanym portfelu zamówień, przeważają firmy ze zbyt dużymi mocami nad firmami ze zbyt małymi mocami produkcyjnymi.

Dane do pobrania

MIK wg wielkości firm

W czerwcowym pomiarze MIK negatywne nastroje przeważają nad pozytywnymi wśród mikro- (91,2 pkt.), małych (92,1 pkt.) i średnich (94,0 pkt.) przedsiębiorstw. Jedynie duże firmy osiągnęły wynik powyżej poziomu neutralnego (108,7 pkt.), co oznacza przewagę nastrojów pozytywnych nad negatywnymi. Spadek m/m wartości MIK dotyczył tylko dużych firm (o 2,4 pkt.), natomiast wśród pozostałych zanotowaliśmy lekkie wzrosty m/m, a największy wśród małych podmiotów – o 3,1 pkt.

Utrzymująca się przewaga nastrojów pozytywnych wśród dużych przedsiębiorstw to przede wszystkim efekt ich wysokiej aktywności inwestycyjnej. W czerwcu niemal 70 proc. dużych firm zadeklarowało poniesienie wydatków inwestycyjnych w poprzednich trzech miesiącach. Natomiast na spadek wartości MIK w tej grupie wpłynęło pogorszenie płynności finansowej – w czerwcu 61 proc. firm posiadało dostateczne środki, by funkcjonować ponad 3 miesiące, podczas gdy w maju było to 78 proc. Wartość MIK poniżej poziomu neutralnego w średnich firmach wynika przede wszystkim z ich niskiej aktywności inwestycyjnej – tylko 37 proc. inwestowało w poprzednich trzech miesiącach oraz przewagi firm planujących zmniejszenie zatrudnienia nad planującymi jego wzrost. Jednocześnie to właśnie one częściej doświadczały spadku niż wzrostu sprzedaży. Na wzrost wartości MIK w małych firmach wpłynęło lekkie ożywienie ich aktywności inwestycyjnej oraz wzrost wskazań na posiadanie zbyt małych mocy produkcyjnych. Jednak przewaga małych firm ze spadkiem wartości sprzedaży i nowych zamówień nad firmami notującymi wzrosty wpłynęła na utrzymanie poziomu MIK poniżej neutralnego w tej grupie. Przewaga nastrojów negatywnych nad pozytywnymi wśród mikrofirm wiąże się z ich niską aktywnością inwestycyjną – tylko 31 proc. przedsiębiorców inwestowało w ostatnich trzech miesiącach - i gorszą niż w większych firmach płynnością (tylko 44 proc. firm posiadało środki na funkcjonowanie powyżej trzech miesięcy). Jednocześnie deklaracje o spadku wartości sprzedaży i liczby nowych zamówień nadal przeważają nad deklaracjami o ich wzroście.

Dane do pobrania

MIK wg branż

W czerwcowym pomiarze MIK negatywne nastroje przeważają nad pozytywnymi wśród firm handlowych (94,8 pkt.), usługowych (99,2 pkt.) i budowlanych (99,3 pkt.). Natomiast przewagę nastrojów pozytywnych wykazują firmy produkcyjne (103,3 pkt.) i z branży TSL (103,8 pkt.). Spośród analizowanych branż wzrost m/m wskaźnika nastąpił w branży TSL (o 4,4 pkt.), handlu (o 3,3 pkt.) i budownictwie (o 3,2 pkt.), zaś spadek w produkcji (o 8,5 pkt.) i w usługach (o 2,0 pkt.).

Utrzymująca się już drugi miesiąc poprawa nastrojów w branży TSL wynika przede wszystkim z pewnego ożywienia inwestycyjnego – aż o 10 pkt. proc. wzrosły deklaracje o ponoszeniu wydatków inwestycyjnych w ostatnich trzech miesiącach. Jednocześnie lekko wzrósł udział firm planujących podwyżki wynagrodzeń. Wśród firm produkcyjnych, mimo utrzymującej się przewagi nastrojów pozytywnych, MIK spadł w stosunku do poprzedniego miesiąca (o 8,5 pkt.). Było to spowodowane wzrostem udziału firm deklarujących spadek sprzedaży i pogorszeniem płynności finansowej. Polepszenie odczytu MIK w budownictwie było efektem rosnącego udziału firm ze wzrostem wartości sprzedaży i nowych zamówień. Zauważalnie zwiększył się też odsetek firm planujących zatrudnienie nowych pracowników. W przedsiębiorstwach usługowych spadek MIK do wartości poniżej poziomu neutralnego był konsekwencją wyraźnego pogorszenia płynności. Handel, który uzyskał najniższą wartość MIK, wyróżniał się najmniejszą aktywnością inwestycyjną wśród wszystkich branż – tylko 31 proc. firm poniosło wydatki inwestycyjne w ostatnich trzech miesiącach. W stosunku do poprzedniego miesiąca poprawiła się natomiast płynność finansowa w tej branży.

Dane do pobrania

Czerwcowy odczyt MIK, podobnie jak majowy, obrazuje przewagę nastrojów negatywnych nad pozytywnymi wśród przedsiębiorców. Sytuacja jest jednak bardzo zróżnicowana w obrębie komponentów tworzących MIK, a także w firmach różnej branży i wielkości.

W czerwcu zwraca uwagę pogarszanie się sytuacji na rynku pracy – rośnie liczba firm planujących zwolnienia, a spada przewidujących zwiększanie zatrudnienia. Może to być związane z obserwowanym spadkiem sprzedaży, który w czerwcu stał się udziałem aż 28 proc. firm. Jednocześnie pogorszyła się płynność finansowa przedsiębiorstw, co jednak jest przede wszystkim efektem rosnącej aktywności inwestycyjnej. Komponent dotyczący inwestycji przekroczył poziom neutralny, co było wynikiem przede wszystkim rekordowej aktywności inwestycyjnej dużych przedsiębiorstw – aż 7 na 10 z nich poniosło wydatki inwestycyjne w ostatnich 3 miesiącach (marzec-maj). Potwierdzają to dane GUS – w I kwartale 2025 r. (styczeń-marzec) wartość inwestycji wzrosła aż o 6,3 proc. i wyraźnie przekroczyła prognozy ekonomistów.

Wśród odczytów branżowych zwraca uwagę pogorszenie sytuacji firm produkcyjnych spowodowane zwiększeniem udziału podmiotów ze spadkiem wartości sprzedaży i mniejszą płynnością finansową. Słabsza kondycja tej branży znajduje potwierdzenie w najnowszym odczycie PMI, który wyraźnie obniżył się w stosunku do poprzedniego miesiąca.

W kolejnych miesiącach firmy mogą odczuwać pozytywne skutki dalszego napływu środków z KPO, czego efektem będzie prawdopodobnie ożywienie inwestycyjne. Z drugiej strony firmy obawiają się przyszłości – wzrasta udział wskazań na niepewność sytuacji gospodarczej jako znaczne utrudnienie działalności, a w czerwcu aż 21 proc. firm nie było w stanie przewidzieć, jak będzie się kształtowała sytuacja gospodarcza w kraju.

~ Ekspert PIE
Anna Szymańska, Zespół Foresightu Gospodarczego PIE

Bariery dla firm

W czerwcu główną barierą utrudniającą firmom działalność nadal są koszty pracownicze (68 proc.; spadek m/m o 3 pkt. proc.). Więcej firm niż miesiąc wcześniej skarży się na niepewność sytuacji gospodarczej (60 proc.; wzrost m/m o 3 pkt. proc.), niedostępność pracowników (47 proc.; wzrost m/m o 3 pkt. proc.), zatory płatnicze (47 proc.; wzrost m/m o 5 pkt. proc.) i niedostępność produktów (17 proc.; wzrost m/m o 4 pkt. proc.). Natomiast nieco mniej firm wskazało na rosnące ceny energii (53 proc.; spadek m/m o 1 pkt. proc.) i koszty finansowania (28 proc.; spadek m/m o 4 pkt. proc.).

Firmy produkcyjne częściej niż inne branże wskazują na trzy z siedmiu barier prowadzenia działalności: rosnące koszty pracownicze (75 proc.), rosnące ceny energii (61 proc.) i niedostępność produktów (20 proc.). Na trudności związane z niepewnością gospodarczą i zatory płatnicze częściej skarżą się firmy handlowe (odpowiednio: 65 proc. i 52 proc.). Problemy związane z niedostępnością pracowników najczęściej doskwierają firmom budowlanym (64 proc.), a rosnące koszty finansowania – podmiotom z branży TSL (37 proc.).

Dane do pobrania