Miesięczny Indeks Koniunktury

MIK w czasie

Maj przyniósł nieznaczne pogorszenie nastrojów wśród przedsiębiorców. Miesięczny Indeks Koniunktury spadł o 0,8 pkt. m/m do poziomu 95,6 pkt. To już dziesiąty z rzędu odczyt poniżej poziomu neutralnego (100,0), co oznacza, że od sierpnia 2022 r. wśród przedsiębiorców przeważają nastroje pesymistyczne. MIK odzwierciedla utrzymujące się od miesięcy obawy przedsiębiorców związane z niepewnością warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Rok temu przedsiębiorcy pozytywnie oceniali koniunkturę gospodarczą, a majowy MIK był wyższy od obecnego o 9,3 pkt.

O nieznacznie niższym wyniku MIK w majowym odczycie w największym stopniu zadecydowały inwestycje i wartość sprzedaży, których wartości są poniżej poziomu neutralnego i spadły m/m. Przewaga pozytywnych nastrojów przedsiębiorców odnosi się do zatrudnienia, wynagrodzeń i płynności finansowej.

Dane do pobrania

Komponenty MIK

W maju najwyższe wartości, przekraczające poziom neutralny, dotyczą trzech komponentów MIK: wynagrodzeń (108,7 pkt.), zatrudnienia (108,5 pkt.) i płynności finansowej (105,4 pkt.). O ile wskaźnik zatrudnienia dodatkowo wzrósł m/m (+5,1 pkt.), to dla płynności finansowej i wynagrodzeń spadł m/m (odpowiednio: -2,7 pkt. i -1,8 pkt.).

Pozostałe komponenty MIK wskazują na nastroje pesymistyczne. Najniższe odczyty MIK w maju dotyczą inwestycji (73,6 pkt.) i wartości sprzedaży (85,7 pkt.). W przypadku sprzedaży odnotowano największy spadek m/m (-9,3 pkt.). Utrzymuje się niestety niekorzystna tendencja dotycząca wskaźnika nakładów inwestycyjnych, który od rozpoczęcia badania nie przekroczył poziomu neutralnego, a w maju pogorszył się o dalsze 2,7 pkt. Cień optymizmu daje utrzymujący się od marca lekki wzrost liczby nowych zamówień m/m (+2,6 pkt.) oraz lepsze oceny wartości mocy produkcyjnych (+2,4 pkt.).

Dane do pobrania

MIK wg wielkości firm

Majowy MIK wskazuje na przewagę nastrojów pozytywnych w firmach dużych i średnich. MIK dla dużych przedsiębiorstw wzrósł m/m o 1,6 pkt. (do poziomu 111,8 pkt.), a w przypadku średnich firm poprawił się aż o 14,6 pkt. (do 107,0 pkt.). Poprawa MIK dla firm średnich wiąże się ze wzrostem liczby nowych zamówień w tych firmach oraz wzrostem deklaracji zwiększenia zatrudnienia. Wśród dużych firm na poprawę wyniku najbardziej wpłynął wzrost udziału przedsiębiorstw ponoszących wydatki inwestycyjne.

W małych i mikrofirmach przeważają nastroje negatywne, które w maju, w porównaniu do kwietnia jeszcze się pogorszyły (odpowiednio: -0,5 pkt., do poziomu 82,9 pkt.; -0,7 pkt. do 88,9 pkt.). Na pogorszenie nastrojów mikrofirm wpłynął wysoki udział firm odczuwających spadek wartości sprzedaży i liczby nowych zamówień, dysponujących zbyt dużymi mocami produkcyjnymi oraz deklarujących brak inwestycji.

Dane do pobrania

MIK wg branż

W maju nastroje pozytywne przeważają w produkcji (115,2 pkt.) oraz branży TSL (102,4 pkt), zaś negatywne w usługach (97,0 pkt.), budownictwie (95,0 pkt.) i handlu (91,7 pkt.). Poprawa wartości wskaźnika dla produkcji (o 4,1 pkt.) wiąże się ze zwiększeniem poziomu inwestycji w aktywa. W branży TSL na poprawę nastrojów (wzrost o 7,1 pkt.) wpłynął wzrost liczby nowych zamówień i spadek wskazań na zbyt duże moce produkcyjne. W handlu wartość wskaźnika tylko nieznacznie wzrosła (o 0,4 pkt.). Wyraźnie pogorszyły się nastroje w przedsiębiorstwach usługowych (o 12,6 pkt.), gdzie jeszcze miesiąc temu panował optymizm. Lekkie pogorszenie widać też w nastrojach firm budowlanych (o 2 pkt.). W przypadku obu tych branż wiąże się to z przewagą firm wskazujących spadki wartości sprzedaży oraz liczby nowych zamówień nad deklarującymi ich wzrosty.

Dane do pobrania

Maj to już dziesiąty miesiąc z rzędu, w którym u przedsiębiorców przeważają nastroje negatywne.

Wartość wskaźnika MIK była niższa o 0,8 pkt. niż w kwietniu i ponad 9 pkt. niż rok temu. O pogorszeniu nastrojów wśród polskich firm zadecydowało przede wszystkim obniżenie wartości wskaźników dla inwestycji oraz wartości sprzedaży. Niemal 2/3 firm deklaruje, że nie poniosło wydatków inwestycyjnych, a 34 proc. przedsiębiorców w ostatnim miesiącu zanotowało spadek wartości sprzedaży. W maju utrzymuje się przewaga firm wskazujących na spadek liczby nowych zamówień, mimo iż zmniejszył się ich udział m/m. W związku z tym udział przedsiębiorstw ze zbyt dużymi mocami produkcyjnymi zmniejszył się o 2 pkt. proc. do poziomu 17 proc. Na pogorszenie wskaźników dotyczących sprzedaży i inwestycji wpłynęła niepewność sytuacji gospodarczej, która dla 76 proc. przedsiębiorców stanowi dużą lub bardzo dużą barierę w prowadzeniu działalności. Z majowego pomiaru wynika, że obecnie więcej firm skarży się na koszty pracownicze niż na ceny energii (odpowiednio 72 proc. i 67 proc.). Jeszcze trzy miesiące temu rosnące ceny energii były bardziej uciążliwą barierą niż koszty pracownicze.

Mimo odczuwania niepewności w związku z sytuacją gospodarczą, więcej firm planuje zatrudniać i podnosić wynagrodzenia, niż zmniejszać poziom zatrudnienia i zarobków. Stwarza to szansę na dalsze utrzymywanie niskiej stopy bezrobocia w Polsce. Zwiększenie zatrudnienia planują przede wszystkim firmy duże (23 proc.) i budowlane (21 proc.), a podniesienie wynagrodzenia duże (14 proc.) oraz branża TSL (13 proc.).

Perspektywy gospodarki nadal są niepewne. Inflacja, mimo spadku, nadal jest wysoka, co wpływa na zmniejszenie siły nabywczej konsumentów. Wśród nich wciąż przeważają nastroje negatywne, przy jednocześnie obserwowanej poprawie m/m (wskaźnik ufności konsumenckiej GUS w kwietniu wyniósł – 32,2 i był o 3,4 pkt. proc. wyższy m/m). Jednym ze sposobów na poprawę sytuacji firm w czasie niepewności gospodarczej może być ich udział w przetargach ogłaszanych przez instytucje międzynarodowe (np. ONZ, Komisję Europejską, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju itp.). Majowy pomiar wskazuje, że tylko 2 proc. badanych firm brało udział w międzynarodowych przetargach, a 9 proc. nie uczestniczyło, ale chciałoby wziąć udział w takich przedsięwzięciach. Zdecydowanie najwięcej firm (89 proc.) nie uczestniczyło i nie planuje udziału w przetargach międzynarodowych.

Aleksandra Wejt-Knyżewska

Zespół Foresightu Gospodarczego PIE

~ Ekspert PIE
Aleksandra Wejt -Knyżewska, Analityczka w zespole foresightu gospodarczego PIE

Bariery dla firm

W maju główną barierą utrudniającą działalność firmom jest nadal niepewność sytuacji gospodarczej (76 proc., wzrost o 3 pkt. proc. m/m). Kolejne miejsca zajmują koszty pracownicze (72 proc., wzrost o 8 pkt. proc. m/m) oraz rosnące ceny energii (67 proc., wzrost o 3 pkt. proc.). Dość mocno wzrósł udział firm narzekających na zwiększające się koszty pracownicze (47 proc., wzrost o 7 pkt. proc. m/m). Również więcej firm narzeka na zatory płatnicze (49 proc., wzrost o 5 pkt. proc. m/m). Na podobnym poziomie pozostała ocena uciążliwości kosztów finansowania (33 proc., spadek o 1 pkt. proc. m/m) i niedostępności produktów (22 proc., bez zmian m/m).

Niepewność sytuacji gospodarczej stanowi w maju największą barierę działalności dla firm z branży TSL (81 proc.) i produkcyjnych (79 proc.). Na rosnące koszty pracownicze i niedostępność pracowników skarżą się przede wszystkim firmy budowlane (odpowiednio: 77 proc. i 61 proc.). Może się to wiązać ze zwiększonym popytem na pracowników w trwającym sezonie budowlanym. Ceny energii najbardziej utrudniają działalność firmom usługowym (78 proc.) i produkcyjnym (76 proc.). Na zatory płatnicze i rosnące koszty finansowania wskazuje, podobnie jak miesiąc wcześniej, głównie branża TSL (odpowiednio: 60 proc. i 40 proc.). Na niedostępność produktów nadal wskazują głównie firmy produkcyjne (34 proc.).

Dane do pobrania

Pogorszenie majowych wskaźników MIK, w porównaniu z kwietniowymi, staje się już do pewnego stopnia tradycją w krótkiej historii wskaźnika.

Skala spadku wskaźnika w tym roku (z 96,4 w kwietniu do 95,6 w maju) jest nieco mniejsza niż w dwóch poprzednich latach (z 97,1 do 95,0 w 2021 r. i ze 108,6 do 104,9 w 2022 r.). Można to odczytywać jako informację dającą nadzieję na poprawę sytuacji firm w nadchodzących miesiącach.

Nadzieja ta jest dodatkowo wzmacniana przez poprawiający się, choć wciąż będący poniżej odczytu neutralnego, komponent dotyczący nowych zamówień. Wciąż rośnie też komponent zatrudnienia. Natomiast niepokój może budzić zatrzymanie wzrostowego trendu składnika bieżącej sprzedaży oraz kontynuacja spadkowych tendencji składników inwestycyjnego oraz płynności finansowej.

Tradycją wskaźnika jest też to, że firmy najmniejsze oraz usługowe, handlowe i budowlane oceniają swoją sytuację gorzej niż większe oraz produkcyjne i logistyczne. Dobrą informacją jest powrót wskaźnika powyżej neutralnego dla firm logistycznych, co można odczytywać jako kolejny sygnał zapowiadający poprawę koniunktury. Zwłaszcza że w branży tej wyraźnie spada odsetek przedsiębiorstw deklarujących spadek sprzedaży i liczby nowych zamówień, a stabilizuje się (sprzedaż) lub rośnie (zamówienia) odsetek tych, które obserwują wzrost tych parametrów.

Dla BGK, jako instytucji finansowej, ważną i dobrą informacją jest spadająca liczba firm deklarujących pogarszanie się dostępu do finansowania zewnętrznego. Poprzez nasze programy gwarancyjne staramy się cały czas ograniczać lukę w finansowaniu, szczególnie dla mniejszych firm.

Mateusz Walewski

Dyrektor Departamentu Badań i Analiz BGK

Główny Ekonomista BGK

~ Ekspert BGK
Mateusz Walewski, Dyrektor Departamentu Badań i Analiz BGK Główny Ekonomista BGK